خوش‌بینی در پاستور، بدبینی در بهارستان؛ ایران در ۱۴۰۰ چقدر می‌تواند نفت بفروشد؟
سحر سعیدیان- آخرین بودجه‌نویسی دولت دوازدهم برای سال ۱۴۰۰، حاوی شک و تردیدهایی نسبت به فروش روزانه ۲.۳ میلیون بشکه نفت با قیمت ۴۰ دلاری (شامل صادرات و پیش‌فروش داخلی) بود و از همان روزهای ابتدایی تقدیم آن به مجلس شورای اسلامی، زیر ذره‌بین تحلیلگران اقتصادی، رصدکنندگان بازارهای جهانی نفت و در نهایت بهارستانی‌ها قرار گرفت، چرا که لایحه بودجه امسال با پیش‌بینی نزدیک به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد فروش (۳۵.۶ درصد افزایش نسبت به سال گذشته)، زلف خود را به وابستگی بیشتر به درآمدهای نفتی گره زده بود.
به گزارش خبرنگار شبکه نفت و انرژی ایران‌پترونت، اگرچه لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ با خوشبینی‌هایی از سوی پاستورنشینان همراه بود که ریشه در بازگشت آمریکا به برجام با روی کار آمدن جو بایدن، لغو بخشی از تحریم‌های نفتی کشور و رونق بازارهای جهانی با تولید واکسن کرونا داشت، با این حال پس از بررسی جزئیات آن و طبق تصمیم اعضای کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۰، با فروش ۱میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت در روز موافقت و مقرر شد در صورتی که وزارت نفت بتواند روزانه ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت به فروش رساند، مابه‌التفاوت آن (۸۰۰هزار بشکه)، برای تسویه بدهی دولت به صندوق توسعه ملی مورد استفاده قرار گیرد.
آنچه که با نظرسنجی از متخصصان، تحلیلگران و خبرگان حوزه صنعت نفت ایران در این نگاشته مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته، از چند منظر قابل بررسی است؛ امکان‌پذیری افزایش تولید نفت در بازه زمانی کوتاه از جنبه فنی و اقتصادی، امکان بازاریابی و بازپس‌گیری سهم از‌دست‌رفته ایران، اقبال مشتریان و در نهایت بازگشت سریع ایران به بازار جهانی.
***
*تکیه بر ذخایر نفتی در روزهای آغازین رفع تحریم
رسیدن به ظرفیت‌های تولید نزدیک به ۴ میلیون بشکه نفت که نیمی از آن به مصرف داخلی رسیده و نزدیک به نیم دیگر روانه بازارهای صادراتی شود، شامل مسائل فنی پیچیده‌ای است که تنها اهل فن و مدیران ارشد اجرایی صنعت نفت بر آن واقف هستند. رکن‌الدین جوادی ابهری که سکان مدیریت شرکت ملی نفت ایران را در فاصله سالهای ۹۵-۹۲ به عهده داشته، تحقق‌پذیری رقم صادراتی پیشنهادی دولت در بودجه ۱۴۰۰ را از دو دیدگاه «تولید» و «فروش» قابل بررسی می‌داند: «با فرض اینکه میعانات گازی را هم بخشی از ظرفیت صادرات ۲.۳ میلیون بشکه نفت درنظر بگیریم، با توجه به ذخیره بسیار بر روی آب و قدری هم در مخازن ذخیره داخلی و خارجی، امکان عرضه ۲.۳ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی در روزهای آغازین رفع تحریم، عملی و ممکن است.»
مدیرعامل اسبق شرکت ملی نفت ایران به چالش‌های پیش روی ایران برای تولید پایدار از میادین نفتی در بلندمدت اشاره می‌کند و در این‌باره توضیح می‌دهد: «اگر ظرفیت میعانات گازی مازاد قابل ارائه به بازار صادراتی را روزانه حدود ۴٠٠ هزار بشکه فرض کنیم، با توجه به تأمین حدود ۱ میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه نفت خام به پالایشگاه‌های داخلی، برای صادرات ۱میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه نفت‌خام، باید تولید نفت‌خام کشور به حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز برسد، لذا با توجه به محدودیت‌های بودجه در یکی دو سال اخیر و عقب‌ماندگی طرح‌های توسعه، نگهداشت و تعمیرات ضروری و ضرورت بازیابی چاه‌ها با توجه اینکه اکثر میادین در نیمه دوم عمر خود قرار دارند و همچنین فرسودگی زیاد تأسیسات، رسیدن به چنین ظرفیتی در سال اول دشوار و دور از دسترس به‌نظر می‌رسد.»
به گفته جوادی «از سوی دیگر به‌دست آوردن بازار با توجه به عرضه اضافی، محدودیت جدی دیگری است که می‌بایستی مورد بررسی دقیق قرار گیرد.»
*بیشترین رقم صادراتی نفت ایران چقدر بوده است؟
امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران که حساس‌ترین دوره تجارت نفتی ایران را در شرایط جنگ هوشمندانه اقتصادی با آمریکا می‌گذراند، به دلیل انتخاب استراتژی سکوت وزارت نفت در بیان روش‌های دورزدن تحریم‌ها و فروش نفت ایران از ارائه جزئیات اعداد و ارقام فروش، مشتریان نفتی و معاملات ایران در بازار خاکستری خودداری می‌کند. با این حال سعید خوشرو، مدیر این بخش درباب امکان‌پذیری صادرات ۲.۳ میلیون بشکه نفت ایران در بودجه سال ۱۴۰۰ به ذکر توضیحات کوتاهی بسنده می‌کند و با اشاره به ظرفیت صادرات نفت و میعانات گازی ایران در روزهای رونق فروش نفت می‌گوید: «صادرات نفت و میعانات گازی ایران در روزهای خوب، از جمله اسفند ۹۵ به رکورد ۳میلیون بشکه در روز هم رسیده بود و به طور میانگین صادرات روزانه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روزهای عادی غیرتحریمی در پرونده فروش نفت ایران ثبت شده است.»
*کلیدواژه بازار جهانی نفت در سال ۲۰۲۱
فریدون برکشلی، رییس دفتر مطالعات انرژی وین ضمن بررسی واکنش بازار بین‌المللی به ورود نفت ایران، معتقد است بازارهای جهان بخصوص آسیا، ظرفیت جذب نفت ایران را در سطح بالای ۲ میلیون بشکه در روز دارد.
وی با اشاره به اینکه موضوع بازگشت ایران به بازار نفت نیز در اجلاس اخیر اوپک‌پلاس مطرح شد، می‌گوید: «در حال حاضر تقاضای چین از متوسط ۲۰۱۹ فراتر رفته، همچنین در منطقه آ.سه.آن (کشورهای جنوب شرقی آسیا) شاهد رشد ۲۳ درصدی مصرف نفت نسبت به سال ۲۰۱۹ هستیم و می‌توان گفت که تقاضای نفت در آسیا کلیدواژه بازار جهانی در سال ۲۰۲۱ محسوب می‌شود.
وی درباره نحوه تعامل و همکاری اعضای اوپک برای فضاسازی حضور دوباره کشورهایی که تحت شرایط خاص و در مقطع زمانی مشخصی تولید کمتری نسبت به سهمیه خود داشته‌اند نیز تأکید می‌کند: «در سازمان اوپک، هر عضوی به هر علتی از جمله حوادث طبیعی، مشکلات فنی، جنگ، تحریم و… ممکن است برای مدتی از بازار خارج شود، در این گونه مواقع به اصطلاح اوپک، این عضو سهمیه تولید نفت خود را به دیگر اعضای سازمان، وام می‌دهد و وقتی که شرایط بازگشت فراهم شد، تمام سهمیه رسمی خود را پس می‌گیرد و این جزو اساسنامه سازمان اوپک (و نه ارفاق) به شمار می‌آید.»
*مشکل مشتریان سنتی برای خرید نفت ایران
اکثر قریب به اتفاق کارشناسان و تحلیلگران صنعت نفت معتقدند تحقق صادرات این رقم درصورت برداشته شدن محدودیت‌های تحریمی امکان‌پذیر است. هرمز قلاوند، مدیرعامل اسبق شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در فاصله سالهای ۹۱-۸۹، به پیک صادرات ۲.۶ میلیون بشکه نفت به همراه میعانات گازی در سال ۹۳ اشاره و تأکید می‌کند: «ملزومات رسیدن به این عدد با فرض برداشتن تحریم‌هاست. در تأسیسات، میادین و مخازن هیدروکربوری هیچ مشکلی وجود ندارد. در حال حاضر، به‌دلیل مواجهه با تحریم، کاهش تکلیفی تولید نفت از سوی وزارت نفت ابلاغ شده و در این شرایط اولویت تولید با میادین مشترک و استخراج از میادینی است که در حال بهره‌برداری هستند. این نکته را هم باید اشاره کرد که دوسوم نفت تولیدی ایران از نوع نفت خام سنگین است و چنانچه تحریم‌ها برداشته شود، به یک بازه زمانی ۳ تا ۶ماهه نیازمندیم تا بتوانیم از لوله‌های جریانی و خطوط اصلی با اتصالات خاص برای بهره‌برداری و فرآورش نفت تولیدی اقدام کنیم، لذا مشکل خاص عملیاتی برای تولید حداکثری به شرط برداشته شدن تحریم‌ها نداریم. قطعاً در بازه زمانی ۳ تا ۶ ماه، امکان رسیدن به تولید حداکثری، البته با اتخاذ برنامه جهش تولید، اختصاص بودجه مربوط و کار بر روی چاه‌ها و تاسیسات بهره‌برداری نفت ایران کاملا عملی است و دستیابی به رقم تولید ۳.۹ میلیون بشکه نفت در روز شعار نیست.»
وی حداکثر ظرفیت دریافت خوراک پالایشگاه‌های ایران را ۱.۷ میلیون بشکه نفت در روز عنوان کرده و می‌گوید: « عدد باقی‌مانده به میزان ٢/٢ میلیون بشکه است و با فرض تأمین میعانات گازی از فازهای پارس جنوبی و در نظر گرفتن آن به عنوان خوراک پالایشگاه ستاره خلیج فارس و مصارف داخلی دیگر، احتمال اختصاص روزانه ١٠٠ هزار بشکه مازاد نیز برای صادرات خواهد بود که جمعاً میزان صادرات نفت و میعانات گازی ایران را می‌تواند به ۲.۳ میلیون بشکه در روز برساند.
مدیرعامل اسبق شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در بخش دیگری از اظهارات خود، مشکلات پیش روی مشتریان سنتی در دریافت نفت ایران را اینگونه تشریح می‌کند: «در دوران تحریم و به‌عبارتی دوره کاهش تولید و صادرات، به دلیل اینکه بازار فروش نفت در اختیار ایران نبود، بسیاری از مشتریان نفت ایران که تأسیسات‌شان بر مبنای خواص سیالات نفت ایران تنظیم شده بود، چون نفت ایران را دریافت نمی‌کردند، به‌سمت تأمین تقاضای نفت از طریق دیگر کشورها نظیر عربستان و… رفتند و مجبور شدند استانداردهای پالایشگاه‌های خود را بر مبنای نفت‌های جدید موجود در بازار تنظیم کنند و این مطابقت برای آنها لازم بود، اما ممکن است پس از رفع تحریم، مشتریان قدیمی ایران امکان بازگرداندن پالایشگاه‌هایشان به حالت قبل از تحریم‌ها را نداشته باشند، چون هزینه‌بر است. در این‌صورت راه حل این است که با مخلوط کردن نفت‌های سنگین و سبک و حتی میعانات گازی، نفت مورد درخواست‌شان را تامین کنیم.»
*نیاز ۶۰۰ میلیون دلاری احیای چاه‌های نفت
مساله توان عملیاتی و بازیابی تولید از چاه‌های نفتی که بر اساس کاهش تکلیفی، بسته شده و از مدار تولید خارج شده‌اند، یکی دیگر از نکاتی است که مورد توجه و مداقه بسیاری از مدیران اجرایی صنعت نفت قرار می‌گیرد. سلبعلی کریمی، مدیرعامل اسبق شرکت نفت مناطق مرکزی دراین‌باره به مصاحبه اخیر وزیر نفت مبنی بر نیاز ۶۰۰میلیون دلاری برای نگهداشت و افزایش تولید نفت اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر بهره‌دهی متوسط هر چاه را به‌طور میانگین ۲هزار بشکه درنظر بگیریم، دستیابی به افزایش تولید ۲میلیون بشکه نفت نیازمند درمدار قرار گرفتن ۱۰۰۰ حلقه چاه است. احتساب ریسک ۱۰درصدی عدم موفقیت، زمان، هزینه‌های دوره کاری، تعداد دکل‌های مورد نیاز و… خود گویای عدم تحقق این رقم است.»
وی با یادآوری شرایط مشابه ایران در سال ۹۴ و موفقیت وزارت نفت در افزایش تولید نفت، نیز به مرور رویدادهای آن زمان پرداخته و می‌گوید: «افزایش تولید نفت در سال٩۴ یک‌باره اتفاق نیفتاد، بلکه در چندین مقطع (سالهای ۹۴-۹۳) مانور تولید حداکثری جهت دستیابی به پیک تولید آزموده و رفع معایب شد. قطعاً در صورت دستور آمادگی افزایش تولید تکلیفی برای دستیابی به رقم صادرات ۲.۳ میلیون بشکه از سوی وزارت نفت، سهم هر یک از شرکت‌های بهره‌بردار از سوی مدیریت نظارت بر تولید مشخص می‌شود و آن‌وقت می‌شود موضوع را شفاف‌تر و ملموس‌تر مورد ارزیابی قرار داد، اما در گام اول پیشنهاد می‌شود مطابق با سالهای گذشته، مانور تولید حداکثری در دستور کار قرار گیرد تا بر اساس تحلیل اطلاعات بهره‌دهی چاه‌ها و رفع موانع، به اعداد کمی و کیفی تولید پایدار رسیده و به شرط کشش بازار و امکان فروش، تعهد تولید مؤثر بر بودجه حداکثر تا نیمه بهمن‌ماه سال جاری مشخص شود.»
این کارشناس صنعت نفت دستیابی به تحقق این رقم را نیازمند شناسایی و رفع عوامل بازدارنده تولید از جمله قابلیت تولید و بهره‌دهی چاه‌ها، بازنگری تأسیسات فرآورش، انتقال و بارگیری به لحاظ کمی و کیفی عنوان می‌کند و معتقد است: «پس از رفع این چالش‌ها باید بر روی مسایل، موانع و فرصت‌های صادراتی منطبق بر نیاز تقاضا و کشش بازار و همچنین سایر عوامل بازدارنده قابل کنترل و خارج از کنترل (همچون پاندمی کرونا) متمرکز شد تا خروجی آن، در قالب بسته‌ای واقع‌بینانه و قابل اقدام، مورد توجه برای تدوین بودجه سال آینده قرار گیرد.
کریمی در بخش دیگری از سخنان خود به اقدام قابل تقدیر وزارت نفت و تلاش‌های مرحوم کاظم‌پور و امیرحسین زمانی‌نیا (نمایندگان سابق و فعلی ایران در هیأت عامل اوپک) در مستثنی کردن ایران از کاهش سهمیه تولید نفت اعضای اوپک اشاره می‌کند و می‌گوید: «این تلاش‌ها موجب شده تا فرصت طلایی بازگشت ایران به بازار نفت تحت تأثیر توافق‌های اوپک و همراهان آن قرار نگرفته و به نفت ایران در بازگشت به بازار کمک شایانی کند.»
*عدم توجه به پروژه‌های نگهداشت تولید بزرگترین مشکل صنعت نفت
«مهم‌ترین مشکل صنعت نفت در چند سال گذشته، عدم توجه به پروژه‌های نگهداشت تولید بوده است. در سال ۹۲ با برنامه‌ریزی بسیار دقیق در مناطق نفتخیز جنوب، مقدمات بازگشت سریع تولید نفت به حداکثر میزان مورد نظر فراهم شد، لیکن در آن مقطع، طرح‌های نگهداشت تولید و تعمیرات تأسیسات نفتی اصلا تعطیل نشده بود.» حمید بورد، مدیرعامل سابق شرکت نفت فلات قاره، ضمن بیان این توضیحات، با بدبینی به امکان تحقق این میزان صادرات نفت می‌نگرد و دستیابی به این رقم را از دو وجه امکان «تولید» و «صادرات» بررسی می‌کند: «توان فروش و صادرات نفت ایران در بهترین زمان، به طور میانگین مابین ۲ تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز بوده است، مگر اینکه در رقم عنوان شده میزان فروش میعانات گازی را هم محاسبه کنیم که در این صورت تحقق صادرات ۲.۳ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی دور از دسترس نیست. همچنین در وجه دیگر ماجرا، برای تأمین خوراک روزانه ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه‌ای پالایشگاه‌ها، باید حداقل تولید را به ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه در روز برسانیم که در کوتاه‌مدت دستیابی به این عدد بسیار دشوار است، هرچند pgc مخازن این اجازه را به ما می‌دهد، اما متاسفانه حداقل در سه سال گذشته، بحث نگهداشت تولید نفت در شرکت ملی نفت غریب بوده و به نظر می‌رسد حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز از توان تولید نفت را از دست داده باشیم، پس همانطور که توضیح داده شد، امکان تولید حدود ۴میلیون بشکه نفت خام را در کوتاه‌مدت نداریم، مگر میعانات گازی را جایگزین کنیم و آن هم مشروط است به یافتن مشتریان میعانات گازی. در نهایت به نظر می‌رسد مشروط به مدیریت دست‌اندرکاران وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران، می‌توان امیدوار بود که ظرف چند ماه (حدود شش ماه) با یک برنامه منسجم به عدد مورد نظر نزدیک شد.»
*پرسش‌هایی که از سوی دولت بی‌پاسخ مانده است
«آیا واقعا تمهیدات لازم برای محقق ساختن این امر هم در بخش عرضه (تولید) و هم تقاضا (بازاریابی) پیش‌بینی شده است؟ یا اینکه با تکیه بر تئوری توطئه بگوئیم دولت فعلی می‌خواهد با ایجاد تعهد برای مصارفی که قطعی‌الوقوع است، در مقابل منابعی که به‌سختی محتمل‌الوقوع است، دست دولت آینده را پیشاپیش در پوست گردو بگذارد؟ آیا این عدد سیگنال پرقدرتی به رقبای ایران در بازار جهانی نفت محسوب می‌شود که به‌قول معروف بگوییم؛ کنار بروید که ما داریم می‌آییم؟ یا اینکه این رقم را به عنوان پلان A و پیش‌بینی اولیه و خوشبینانه دولت درنظر بگیریم و تصور کنیم که اگر محقق نشد، یک پلان B وجود دارد که می‌توان آن را بدون بهم‌ریختگی شاکله بودجه، به کار بست؟» اینها پرسش‌هایی است که محمودرضا فیروزمند، مدیر سابق امور حقوقی شرکت ملی نفت با طرح‌شان، سناریوهای قابل تصور درباره صحت و سقم و امکان‌پذیری صادرات ۲.۳ میلیون بشکه نفت را بیان و تأکید می‌کند: «البته اینکه وزارت نفت به‌عنوان متولی اصلی این امر، تاکنون موضع استدلالی صریحی درخصوص دفاع از این ایده نگرفته شک‌برانگیز است.»
فیروزمند تحقق‌پذیری صادرات روزانه ۲.۳ میلیون بشکه نفت را نیازمند پایه‌ریزی مقدمات اولیه‌ای می‌داند که به‌طور مشخص مسئولین «شرکت ملی نفت» باید به آن پاسخ دهند و آن این است که: «هم در مورد بخش عرضه، یعنی امکان فنی تولید این میزان نفت و هم در بخش تقاضا، یعنی امکان یافتن بازارهای مناسب برای این حجم از نفت، چه تمهیدی اندیشیده است؟» و با نقبی به گذشته تأکید می‌کند: «همانطور که می‌دانیم در دوره پس از برجام، مقدمات اولیه فراهم شده بود، به‌نحوی‌که حتی برخی معتقد بودند که بازآرایی ساختار شرکت ملی نفت نیز با هدف بازگرداندن صنعت نفت ایران به بازارهای جهانی انجام گرفته است.»
*رقمی ناچیز در مقابل مصرف روزانه ۹۱ میلیون بشکه در جهان
منصور معظمی، معاون اسبق برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت امکان صدور روزانه ۲.۳ میلیون بشکه نفت در بودجه سال ۱۴۰۰ را منوط به لغو تحریم‌ها و عدم محدودیت شرکت‌ها می‌داند: «اگر تحریم‌ها به‌طور واقعی برداشته شود و شرکت‌ها هیچ‌گونه محدودیتی نداشته باشند، صادرات ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی امکان‌پذیر است. این عدد در مقایسه با ۹۱ میلیون بشکه نفتی که روزانه در جهان مصرف می‌شود، عدد قابل توجهی نیست، ضمن اینکه ما باید به دنبال متنوع کردن بازارهای صادراتی باشیم و از طرفی تسهیلاتی را برای مشتریان نفت ایران فراهم کنیم، چرا که بالاخره در این مدت رقبای‌مان توانسته‌اند بخشی از این بازارها را بگیرند. من فکر می‌کنم کماکان هم بعضی از خریداران در صورت مساعد شدن شرایط علاقه‌مندند که به بازار ایران بازگردند.»
وی وجود اختلافات و عدم همراهی دولت و مجلس را مانع از تدوین بودجه در دو سقف عنوان می‌کند: «در همه جای دنیا تدوین دو سقف در بودجه مرسوم و متداول است، باید در این رابطه مجلس شورای اسلامی را توجیه کرد و دولت هم به درستی همراهی کند.»
دورخیز ایران برای افزایش فروش نفت در سال آینده، همچنان که تأثیر مستقیمی در آینده اقتصادی ایران دارد، می‌تواند زنگ خطر و هشداری برای کشورهای منطقه نیز به شمار آید. در این ارتباط معظمی معتقد است: «اعلام این سقف صادرات، حاوی پیام مثبت و خوبی به جامعه و بازار بین‌المللی است. به نظر می‌رسد با تولید واکنس کرونا، وضعیت اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۱ بهتر خواهد شد و ایران باید برای افزایش صادرات نفت از همه ظرفیت‌های موجود استفاده کند، چرا که هر لحظه تعلل برای حضور در بازار، مساوی است با از دست دادن فرصت.»
*خوش‌بینی بازار نفت به افزایش تقاضا
سیدمهدی حسینی، مدیر ارشد پیشین صنعت نفت مهم‌ترین چالش پیش روی تحقق ۲.۳ میلیون بشکه صادرات روزانه نفت در بودجه ۱۴۰۰ را مربوط به تحریم می‌داند و معتقد است: «اگرچه روزنه‌هایی ناشی از انتخابات امریکا پیدا شده، اما ریسک زیادی هم در این مسیر قابل تصور است که می‌تواند برهم‌زننده همه محاسبات باشد و بایستی جهت رفع آنها اقدام شود.»
وی با اشاره به لزوم توجه به فاکتورهای اصلی تأمین، ذخایر، رشد تقاضا، تحریم‌ها و بازگشت به بازار می‌گوید: «ظرفیت اسمی تولید نفت حدود ۴ میلیون بشکه در روز و ظرفیت تولید میعانات گازی ۷۰۰ هزار بشکه است که جمعاً به ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه می‌رسد، حال چنانچه سهم پالایش نفت در پالایشگاه‌های داخلی را ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه و سهم مصرف داخلی میعانات را ۴۰۰ هزار بشکه درنظر بگیریم، به طور اسمی ظرفیت ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز برای صادرات وجود دارد. از سوی دیگر اگر ملاحظات فنی و… را هم ۲۰ درصد در نظر بگیریم، می‌توان انتظار صادرات روزانه ۲ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی را داشت. اگر ذخیره‌سازی نفت و میعانات گازی در داخل و خارج را نیز در محاسبات بیاوریم، از نظر تأمین تقاضا در بازارهای صادراتی مشکل جدی نخواهیم داشت.»
حسینی به خوش‌بینی بازار نفت به افزایش تقاضا در سال آینده هم اشاره می‌کند: «با شروع واکسیناسیون کرونا و راه افتادن تدریجی اقتصاد جهانی، تقاضا در بازار نفت می‌تواند با رشد روبه‌رو باشد که هم می‌تواند جای ایران را در بازار بخصوص در بازارهای سنتی باز کند و هم ملاحظات اوپک درمورد سقف تولید اعضا، درباره ایران لحاظ نشود.»
*مشتریان نفت ایران سازوکارهای دورزدن تحریم را آموخته‌اند
علی‌رغم نگرانی‌های موجود درباره دستیابی به این رقم، نگاهی به نمودار غیررسمی فروش نفت ایران در بازار خاکستری در ماههای اخیر که توسط موسسه‌های بین‌المللی منتشر می‌شود، بارقه‌هایی از امید را پیش چشم اندیشمندان و کارشناسان این حوزه می‌گشاید. سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی با نگاهی به تقاضای جهانی نفت در سال جاری میلادی و آنالیز این بخش می‌گوید: «همه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در سال جاری میلادی تقاضای جهانی نفت، ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه افزایش می‌یابد. از سوی دیگر افزایش تولید نفت هم جذب بازار می‌شود. به عنوان مثال تولید نفت لیبی به ۱میلیون بشکه نفت در روز رسیده و مشکلی برای بازار ایجاد نکرده است، به گونه‌ای که روند قیمت‌ها همچنان افزایشی بوده است. با توجه به ساخت واکسن کرونا و رونق تدریجی اقتصاد جهانی، این پیش‌بینی وجود دارد که ایران می‌تواند به بازار جهانی نفت وارد شده و سهم بگیرد، ضمن اینکه بسیاری از موسسات بین‌المللی در حال حاضر این ادعا را مطرح می‌کنند که ایران روزانه ۱میلیون بشکه نفت صادر می‌کند.»
این فعال اقتصادی در حوزه نفت، بزرگترین مشکل فعلی صادرات ایران را در بخش حمل و نقل و کمبود تانکرهای عظیم‌الجثه حمل سوخت عنوان می‌کند، چرا که در ماههای اخیر مشتریان نفت ایران با یافتن سازوکارهای دور زدن تحریم و اعتماد بیشتر، برای پر کردن پالایشگاه‌های خود، نفت بیشتری از ایران می‌خرند: «معتقدم اگر تحریم‌ها هم لغو نشود، ما امکان فروش نفت خواهیم داشت، مشتریان سنتی ایران در ۵ تا ۶ ماه گذشته تلاش کردند نفت ایران را بخرند، اما به دلیل ناآگاهی از سازوکارها و عدم اعتماد، هیچ‌کدام عملیاتی نشد، اما الان دو سه ماهی است که این مسیر باز شده و شرکت‌هایی واسطه شده‌اند و به اندازه کافی درخواست نفت از سوی مشتریان قدیمی ایران وجود دارد، اما مشکلات در بخش حمل و نقل و نبود یا کمبود کشتی‌های حمل سوخت و تانکرهای وی.ال.سی.سی را هم باید درنظر گرفت، وگرنه حتی اگر تحریم‌ها هم لغو نشود، به نظر می‌آید که بتوانیم افزایش قابل ملاحظه‌ای را در صادرات نفت خام داشته باشیم، چرا که به این شرکت‌ها مجوز واردات نفت داده شده است. از سوی دیگر با رفتن ترامپ از ریاست‌جمهوری امریکا، فشار از کشور چین برای همکاری با ایران کمتر خواهد شد و حتماً میزان خرید افزایش می‌یابد. احتمال بازگشت هند نیز به بازار ایران بالاست و همه این موارد امیدواری ایجاد می‌کند که در سال آینده، بودجه ایران از درآمدهای نفتی افزایش پیدا کرده و به بازار جهانی نفت بازگردیم.»
م/۹۸
