همکاری دوجانبه موزه‌های نفت و دانشگاه تهران آغاز شد
راحله خالقی – در تفاهم نامه ای که روز گذشته میان وزارت نفت به نمایندگی حبیب‌الله بیطرف، معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت و محمود نیلی احمد آبادی، رئیس دانشگاه تهران، به منظور گسترش همکاری، تبادل فکر، اندیشه و ارتباط صنعت نفت با دانشگاه تهران به امضا رسید، موزه‌های نفت همکاری خود را در زمینه‌های پژوهشی، علمی، صنعتی و هنری با دانشگاه تهران آغاز کرد.
به گزارش ایران‌پترونت، در این تفاهم‌نامه، زمینه‌های همکاری و نحوه اجرا در قالب ۱۵ ماده مطرح شده است. مشارکت در انجام طرح‌ها و مطالعات کاربردی، همکاری در انتشار کتب تالیفی و ترجمه، برگزاری انواع نشست‌ها، همایش‌ها و کارگاه‌های آموزشی و پژوهشی در سطح ملی و بین‌المللی، حمایت از پایان نامه‌ها، مطالعات پژوهشی، کارگاه‌های طراحی و هنری در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا از جمله مفاد این تفاهم نامه هستند.
همچنین بر اساس این تفاهم‌نامه، دانشگاه تهران متعهد می شود طرح‌های پژوهشی مورد نیاز مدیریت موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت را پس از تصویب مراجع ذی‌ربط و تامین اعتبار آنها، اجرا کند. ایجاد زمینه‌های لازم برای انجام بازدیدهای علمی و تحقیقاتی از مراکز، موسسات و آزمایشگاه‌های متعلق به دانشگاه و صنعت نفت نیز از جمله تعهدات قید شده میان این دو نهاد است.
وزارت نفت به ظرفیت‌های علمی دانشگاه تهران باور دارد
حبیب‌الله بیطرف، معاون مهندسی، پژوهشی و فناوری وزارت نفت از مسئولان حاضر و نماینده وزارت نفت در عقد این تفاهم‌نامه، با ابراز خرسندی از انعقاد این پیمان همکاری و توسعه تعاملات صنعتی، پژوهشی، علمی و هنری گفت: وزارت نفت به ظرفیت‌های علمی، فناوری و پژوهشی دانشگاه‌های معتبر ایرانی بویژه دانشگاه تهران باور دارد و در حوزه‌های مختلف از این ظرفیت‌ها استفاده می‌کند. در حوزه‌های بالادستی و پایین دستی، مهندسی مخازن، پتروشیمی، پالایش و حتی گاز توانسته ایم به راهکارهای علمی و کاربردی خوبی با دانشگاه دست یابیم. این همکاری‌ها در حد شعار نیست و دانشگاه و صنعت نفت در زمینه پژوهش و انتقال فناوری فراتر رفته و ایجاد انستیتوها و مراکز تخصصی ازدیاد برداشت، نمونه‌ای از تحقق اهداف است که می‌تواند سال‌ها به عنوان هسته اجرایی و عملی خدمات ارائه کند. مجموعه صنعت نفت در تلاش است با کمک شما و با اتکای ظرفیت‌های داخلی و بالغ کشور، کار خود را بهتر انجام دهد تا نتایج ماندگاری برجا بماند. وزیر نفت، پرچم دار این موضوع است و با سندی که امروز امضا خواهد شد، می‌خواهیم این کار را رسمیت ببخشیم و چارچوبی را برای تداوم آن ایجاد کنیم که مقطعی نباشد.
حمایت بخش دانشگاهی در حفظ میراث صنعتی
اکبر نعمت‌الهی، مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت از دیگر مسئولان حاضر در این جلسه و بانی برنامه ریزی و انعقاد این تفاهم‌نامه، با تاکید بر گسترش تعامل میان دانشگاه و صنعت و سازمان دهی این ارتباط اظهار داشت: طی نشست‌هایی که این مدیریت با دانشکده معماری دانشگاه تهران برگزار کرد، تصمیم گرفته شد تا این همکاری، شکل سازمان یافته تری به خود بگیرد.
صنعت نفت در دوران اصلاحات، خیز بلندی برداشت تا بتواند موزه ای در صنعت نفت ایجاد کند و فعالیت‌هایی نیز در این زمینه انجام داد. این امر میسر نشد تا سال ۹۲ که دوباره وزیر نفت، بیژن زنگنه به روی کار آمد تا ایجاد موزه‌ها را در اولویت برنامه‌های صنعت نفت قرار دهد. این پروژه در سال ۹۳ کلید خورد و مسئولیت اجرای آن به عهده من گذاشته شد. طرح اولیه با ایجاد سه موزه در شهرهای مسجدسلیمان، آبادان و تهران آغاز و متناسب با تاریخچه هرکدام، رویکرد متفاوتی برای هریک در نظر گرفته شد. موضوع اصلی در موزه نفت مسجد سلیمان، کشف و تولید نفت و همچنین توسعه فناوری‌های اولیه مرتبط با آن، در موزه آبادان، پالایش و صادرات نفت و در موزه تهران، علوم و فناوری است.
نعمت الهی، در ادامه از انتخاب مشاوران اصلح و زبده در راه‌اندازی هریک از موزه‌ها سخن گفت و افزود: ما برای هریک از این موزه‌ها مشاور گرفتیم، فاز مطالعاتی آغاز شد و در ابتدا و باتوجه به پژوهش‌های انجام شده، بنا بود شهرهای مسجدسلیمان و آبادان شهر موزه شوند؛ چرا که گوشه گوشه آن با نفت در ارتباط است. اما باتوجه به وسعت کار، تصمیم بر آن شد که در فاز نخست، نقاط مهم و کلیدی به موزه تبدیل شوند که برای شهرهای آبادان و مسجدسلیمان، هریک پنج موقعیت انتخاب شدند.
مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد با اشاره به دیگر موزه‌های نفت گفت: ۲۲ نقطه تاریخی دیگر در کشور برای موزه شدن انتخاب شده اند که پروژه مطالعاتی آن در دست انجام است. تاکنون دو موزه به بهره برداری رسیده است؛ موزه بنزین خانه آبادان و سبزوار و سه موزه دیگر سال جاری به بهره برداری خواهند رسید: موزه کارآموزان آبادان، موزه نفت کرمان و موزه بنزین خانه دروازه دولت. از دیگر فعالیت‌های مهم این مدیریت نیز می‌توانم به ثبت ملی ۱۲۴ نقطه تاریخی در کشور اشاره کنم که ثبت ملی مابقی آنها در سازمان میراث فرهنگی در حال انجام است.
وی در پایان به دیگر فعالیت‌های این مجموعه اشاره کرد و گفت: از مهم ترین فعالیت‌های این مجموعه، شناسایی و گردآوری اشیا و اسناد قدیمی صنعت نفت در سطح کشور است که بخش جمع‌آوری شده آن در حال مرمت و بازسازی است. ما تاکنون توانسته‌ایم بیش از ۲۵ میلیون برگ سند جمع‌آوری کنیم که بخشی از آنها آماده و مرمت شده‌اند. ما به اسنادی دست پیدا کرده‌ایم که عمر آنها بیش از عمر صنعت نفت در کشور است، یعنی ۱۲۷ سال و همچنین نقشه‌هایی که با دست کشیده شده اند. ما کار بزرگی را شروع کرده ایم، بنابراین به حمایت بخش دانشگاهی کشور نیاز داریم تا این وظیفه ملی را به سرانجام برسانیم.
صنعت، تهدید یا فرصت
پیروز حناچی، مدیر گروه مرمت ابنیه و بافت دانشکده معماری دانشگاه تهران با اشاره به جایگاه میراث صنعتی و اهمیت آن در حفظ صنایع قدیمی، تاریخی و اثرگذار در دنیا گفت: میراث صنعتی، تحولات بسیاری را در دنیا به وجود آورده است. به دنبال انقلاب صنعتی و توسعه شهری و متعاقب آن بروز برخی مشکلات و مسائل که بر اثر توسعه صنعت در شهرها ایجاد شده، بسیاری از صنایع در شهرها از حوزه انتفاع خارج شدند. این مسئله در ابتدا یک تهدید به شمار می‌آمد، اما با تبدیل آنها به میراث فرهنگی و تاریخی، این تهدید جای خود را به فرصت داد و سرآغازی شد برای ظهور تحولات و ایجاد یک جریان جهانی. به طور مثال تبدیل نیروگاه برقی در انگلستان و یک بندر نفتی در بلژیک به موزه. اولین کنفرانس جهانی در این زمینه در آیرون بریج انگلستان برگزار شد و به دنبال آن سازمانی جهانی شکل گرفت به نام TICCIH و پروفسور مارتین، استاد دانشگاه میشیگان ریاست آن را برعهده گرفت و ما هم به عضویت این مجموعه در آمدیم. سندی هم به همین منظور در سال ۲۰۰۳ در روسیه نگاشته شد که بر اساس مفاد قید شده در آن، آثار صنعتی به دلایل ارزش جهانی باید حفظ شوند.
وی در ادامه به صنایعی که میراث صنعتی وارد آن شده از جمله کشاورزی، سرامیک، ارتباطات، انرژی، نفت، نیرو، شیشه، آهن، چرم، فولاد، حمل و نقل دریایی، مکانیک، متالوژی، معادن، کاغذ، نساجی، توریسم، آب و … اشاره کرد و افزود: ما خوشحالیم که صنعت نفت ایران در این حوزه پیشروست. امیدواریم با این همکاری دو جانبه، جلسات TICCIH را در ایران و با حضور صنعت نفت برگزار کنیم.
موزه فقط تاریخ نیست، آینده است
محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران هم در این آیین، ضمن تشکر از رویکرد وزارت نفت در همکاری‌های مشترک با دانشگاه‌ها گفت: ما در زمانی مهندس زنگنه؛ تصدی وزارت نفت و مهندس بیطرف تصدی وزارت نیرو را به عهده داشتند، بهترین تجربه‌های دانشگاهی را به دست آوردیم. ما الگوهای جدیدی را برای ارتباط میان صنعت و دانشگاه ابداع کردیم و توسعه دادیم و امروز این الگوها به عنوان الگوهایی فراگیر در سطح کشور مطرح شده اند. تشکیل موسسات نوع سوم در قالب مشارکت دانشگاه و صنعت از جمله این الگوهاست. دانشگاه به واسطه این الگوها، یک زیست بوم همکاری مشترک میان متخصصان صنعت و محققان دانشگاه ایجاد کرده و مرزهای دانشگاه و صنعت را برداشته است. نیلی احمد آبادی با تاکید بر حفظ چارچوب‌های قانونی و حقوقی اذعان داشت: سیستم کارفرمایی و پژوهشگری وجود دارد؛ اما در تصمیم سازی و تصمیم گیری کار مشترک انجام می‌شود. بحث‌های حقوقی و قانونی پابرجا خواهند؛ اما تعامل و همکاری، محور همه این کار است.
وی با ابراز خرسندی از حمایت‌های وزیر نفت، این حرکت را جریانی پایدار خواند و اظهار امیدواری کرد که این اقدام، الگویی شود برای سایر نهادها و موسسات داخلی. نیلی احمدآبادی در ادامه از دانشگاه تهران به عنوان یک اثر تاریخی و میراث ملی یاد کرد که هم به لحاظ جایگاه علمی در کشور، جزو آثار تاریخی و ملی محسوب می‌شود و هم از جنبه ساختمان و معماری.
رئیس دانشگاه تهران، تشکیل موسسات و شکل‌گیری مراکز تخصصی مشترک را نتیجه همکاری سازنده میان این دو نهاد عنوان کرد و گفت: برخی ساختمان‌ها و مجموعه‌ها، توان تبدیل شدن به موزه‌های نسل اول و برخی دیگر ظرفیت تبدیل به موزه‌های نسل سوم و چهارم را دارند.
وی در پایان بر اهمیت نقش و جنبه آموزشی موزه‌ها تاکید و اظهار داشت: موزه فقط یک تاریخ نیست، یک آینده است و دانشگاه می‌تواند در ایجاد خلاقیت، نوآوری و برقراری ارتباط بیشتر با مخاطب کمک کند. من اطمینان دارم با نگاهی که وزارت نفت به این موضوع دارد، اتفاقات بزرگی شکل خواهد گرفت.
عکس‌ها از: مجتبی محمدقلی
