افزایش صادرات با مدیریت مصرف انرژی در داخل
مهدی داودی – در حال حاضر کشور ایران، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر هیدروکروبوری دنیا (مجموع ذخایر نفت و گاز) به حساب می‌آید. مطابق آمار رسمی و تأییدشده مراجع معتبر بین‌المللی، ایران حدود ۱۵۸ میلیارد بشکه نفت (۹.۳ درصد از کل منابع نفتی دنیا) و حدود ۳۳ هزار میلیارد مترمکعب گاز (۱۸ درصد دنیا) در اختیار دارد.
با درنظرگرفتن نرخ ۵/۶۶ دلاری برای هر بشکه نفت، با فرض تولید همه منابع، ارزش کل منابع نفتی ایران در حال حاضر رقمی حدود ۱۰ هزار و ۵۰۷ میلیارد دلار است. ارزش منابع گازی کشور نیز بر مبنای متوسط هر مترمکعب ۱۳ سنت، در حال حاضر و با فرض تولید همه منابع گازی، رقمی حدود ۴ هزار و ۲۹۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود؛ بنابراین جمع ارزش مالی منابع هیدروکربوری کشور، رقمی در حدود ۱۲ هزار میلیارد دلار است.
این رقم وقتی با تولید ناخالص داخلی برخی کشورها مانند آمریکا (۱۸ هزار میلیارد دلار)، چین (۱۲ هزار میلیارد دلار) و حتی ایران (۵۰۰ میلیارد دلار) مقایسه می‌شود، رقم بالایی به نظر نمی‌رسد. در واقع در یک سال، آمریکا یک‌و‌نیم برابر کل ارزش ذخایر نفت و گاز ایران و چین معادل ارزش کل ذخایر نفت و گاز ایران، فعالیت اقتصادی دارند. ارزش واقعی یک بشکه نفت خام با قیمت ۵/۶۶ دلار، ارزشی معادل حداقل صد دلار است. در واقع به‌کارگیری فناوری و تکنولوژی برای تبدیل نفت خام به انواع فرآورده، ارزش افزوده‌ای معادل قیمت نفت خام ایجاد می‌کند که قدرت ثروت‌آفرینی آن چه‌بسا بیشتر از نفت خام است.
به طور کلی ۴/۲ درصد انرژی کل دنیا در ایران تولید می‌شود که در بین کشورهای دنیا رده نهم از حیث تولید انرژی را دارا می‌باشد. این تولید انرژی معادل ۳/۶ میلیون بشکه نفت خام است. همچنین ۸/۱ درصد انرژی کل دنیا در ایران مصرف می‌شود که این میزان مصرف سبب می‌شود که ایران در بین کشورهای دنیای جایگاه نهم از نظر مصرف انرژی را داشته باشد. به عبارت دیگر ایران نهمین مصرف کننده انرژی در دنیاست. این مصرف انرژی معادل ۴/۳ میلیون بشکه نفت خام است. لذا با توجه به اطلاعات ارائه شده و بالانس انرژی می توان گفت که ایران معادل ۸۶/۲ میلیون بشکه نفت خام انرژی به سایر کشورها صادر می‌کند که بخش عمده این انرژی به صورت نفت، گاز و برق است به طوری که سهم گاز از تأمین این انرژی ۵۲ درصد و سهم نفت ۳۷ درصد است.
از سال ۱۳۵۱ حدودا ۵ درصد از انرژی کل دنیا توسط ایران تأمین می‌شد که این عدد در سال ۱۳۵۷ به پایین ترین حد خود یعنی ۱ درصد رسید.
همچنین از سال ١۳۵۱ تا ۱۳۹۳ مصرف انرژی در ایران ١١ برابر افزایش یافته که درصد قابل توجهی از این افزایش مربوط به افزایش مصرف انرژی در بخش خانگی و حمل و نقل می‌باشد. این در حالیست که مصرف انرژی در دنیا در طی این سال‌ها تنها ٢ برابر شده است. با ادامه این روند در آینده‌ای نزدیک شاهد قطع صادرات انرژی به دنیا خواهیم بود.
در نمودارهای زیر روند مصرف انرژی در ایران و جهان و همچنین روند مصرف گاز طبیعی ایران در مقایسه با سایر کشورهای عمده مصرف کننده گاز نشان داده شده است:
