تامین انرژی جهان چقدر به تنگه هرمز وابسته است؟

خلیج فارس، عمان و دریای عربی توسط تنگه هرمز بهم متصل می‎شوند. از طریق این تنگه که در بین دریای عمان و ایران قرار گرفته نفت خام، میعانات و فراورده‌های نفتی به دیگر نقاط جهان انتقال می‌یابد.

به گزارش ایران‌پترونت، این منطقه بااهمیت‌ترین نقطه برای انتقال انرژی در جهان محسوب می‌شود. زیرا حجم وسیعی از انرژی مورد تقاضای جهان از این طریق به دیگر نقاط منتقل می‌شود. در سال ۲۰۱۸ میلادی روزانه به‌طور متوسط حدود ۲۱ میلیون بشکه نفت خام، به‌عبارتی معادل ۲۱ در صد نفت خام مصرفی جهان از این مسیر عبور می‌کرد.

این نقطه آبی که مسیر دریایی باریکی به‌صورت یک کانال است، به‌عنوان منطقه‌ای با امنیت انرژی از اهمیت ویژه‌ایی برخوردار است. تنگه هرمز به‌قدری از نظر انتقال انرژی با اهمیت است که در صورت مسدود شدن آن حتی به‌صورت موقتی، افزایش هزینه‌های حمل از طریق کشتی‌ها و قیمت انرژی در جهان را به‌همراه خواهد داشت. البته مسیرهای جایگزینی در جهان وجود دارد، لیکن طولانی شدن مسیر به صورت چشمگیری موجب فزونی در زمان جابه‌جایی محموله‌های نفتی خواهد شد.

از سال ۲۰۱۶ میلادی حجم انتقال میعانات و نفت خام از طریق تنگه هرمز تقریبا یکسان بوده است، ولی در زمانی که تحریم‌های بین‌المللی برعلیه ایران برداشته شد و تولید و صادرات به حالت قبل از تحریم بازگشت میزان جابجایی نفت خام و فراورده‌های آن در مسیر تنگه هرمز افزایش یافت.

انتقال دریایی جریان نفت خام جهان از این طریق تا یک سوم کل ظرفیت نیاز جهانی در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته بود هرچند تا یک چهارم کل جابجایی سال ۲۰۱۸ گاز طبیعی مایع (LNG) از این مسیر انتقال یافت.

نفت خام، میعانات و فراورده‌های نفتی از طریق یکی از استراتژیک‌ترین نقاط ترانزیت انرژی در جهان یعنی تنگه هرمز انتقال می‌یابد و کشورهای منطقه که از این موقعیت استرتژیک سود می‌برند در راستای امنیت بیشتر در انتقال نفت خام از این طریق نسبت به احداث خط لوله انتقال نفت خام برای ظرفیت‌سازی جابجایی و انتقال در زمان خطر اقدام کردند.

ایران نیز باتوجه به تنوع ایجاد شده به‌منظور افزایش ظرفیت انتقال در حال حاضر راه اندازی یک خط لوله برای گذر از تنگه هرمز را در دستور کار قرار داده است.

مقدار مواد نفتی انتقال یافته به دیگر نقاط جهان از طریق تنگه هرمز

میزان انتقال فراورده‌های نفتی از طریق دیگر مسیرهای جایگزین تنگه هرمز بسیار اندک است؛ البته کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی از طریق خط‌لوله‌ها، انتقال نفت‌خام را از طریق منطقه‌ای غیر از تنگه هرمز انجام می‌دهند؛ بدین طریق این کشورها توانستند مسیر تنگه هرمز را در شرایط حساس دور بزنند.

ظرفیت انتقال نفت‌خام این دو کشور از طریق خط لوله در مجموع به میزان ۵/۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ بوده ‌است. در همان سال به میزان ۷/۲ میلیون بشکه در روز مواد نفتی از طریق خط لوله انتقال یافته است که ظرفیت باقی‌مانده یعنی ۷/۳ میلیون بشکه در روز تا کل ظرفیت خط لوله برای دور زدن مسیر تنگه هرمز اختصاص یافته بود.

هدف از هزینه کردن برای احداث سه قطعه خط لوله در منطقه تنگه هرمز، ایجاد امنیت ترانزیتی در زمان خطر برای کشورهای صادر کننده نفت بوده است.

ظرفیت بالقوه خط لوله موجود منطقه برای دور زدن تنگه هرمز

براساس اطلاعات منتشر شده بیشترین ترانزیت نفت خام و انتقال میعانات در تنگه هرمز توسط عربستان سعودی برای صادرات به دیگر کشورها انجام شده است. کمتر از ۵/۰میلیون بشکه در روز از بندر عربستان سعودی واقع در خلیج فارس به بندری از دریای سرخ در سال ۲۰۱۸ میلادی انتقال یافته‌است.

آژانس اطلاعات انرژی امریکا اعلام کرده که بیش از ۲۶ درصد میعانات و نفت خام ترانزیت شده در تنگه هرمز به کشورهای آسیایی از جمله چین، هندوستان، ژاپن، کره جنوبی و سنگاپور ارسال شده ‌است.

میزان ترانزیت فقط به کشور سنگاپور به‌عنوان دورترین نقطه ترانزیت نفت از تنگه هرمز حدود ۶۵ درصد کل ترانزیت تنگه هرمز در سال ۲۰۱۸ بوده است.

در سال ۲۰۱۸ ایالات متحده آمریکا حدودا ۴/۱میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی را از کشورهای خلیج فارس از طریق تنگه هرمز دریافت کرده که این میزان حدودا ۱۸ درصد نفت‌خام و میعانات وارداتی و حدود ۷درصد سوخت مایع مصرفی آمریکا را تشکیل داده بود.

موقعیت استراتژیک تنگه هرمز و میزان نفت خام و میعانات ترانزیت‌شده از طریق آن