صادرات گاز ایران؛ یک سر و هزار سودا
تا زمانی که تحریم وجود دارد عملا امکانپذیر نیست نه افزایش تولید، نه امکان ورود به بازار اروپا داشته باشیم.
خط لوله گاز طبیعی ترانس آدریاتیک موسوم به تاناپ طولانی‌ترین مسیر خط لوله گاز جنوبی است که گاز آذربایجان را به اروپا منتقل می‌کند. تاناپ گاز استخراجی از حوزه شاه دنیز در آذربایجان را از طریق ترکیه به خط لوله گاز طبیعی ترانس آدریاتیک (TAP) در مرز یونان منتقل می‌کند و به این ترتیب یکی از اهداف تنوع بخشی و همچنین کاهش وابستگی اتحادیه اروپا به گاز روسیه را محقق می‌کند. ایران نیز پس از برجام ایران بحث صادرات گاز به اروپا را مطرح کرد. در ماه آوریل ۲۰۱۵ محسن آیین دوست، سفیر اسبق ایران در آذربایجان، از دریافت پیشنهادهایی برای انتقال گاز خزر از طریق ایران به اروپا خبر داد. در فوریه سال ۲۰۱۷ ماروس سفکوویچ، نایب رییس انرژی اتحادیه اروپا، در کمیسیون اروپایی در کنفرانس مطبوعاتی در باکو اعلام کرد که این کمیسیون آماده است درباره احتمال پیوستن ایران به کریدور جنوبی گاز مذاکره کند، اما به دلایلی همچون بازگشت تحریم‌ها، مصرف بالای داخلی و نبود تکنولوژی برای احداث خط لوله این امر تاکنون میسر نشده است.
مرتضی بهروزی‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره امکان پیوستن ایران به خط لوله ترانس آدریاتیک برای ورود به بازار اروپا اظهار داشت: مسئله این است که تا زمانی که مشکل تحریم‌ها وجود دارد غیر ممکن است ایران بتواند وارد بازار گاز اروپا شود و خط لوله آدریاتیک هم از این قائده مستثنی نیست، موضوع دیگر اینکه ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز دنیا عملا می‌تواند بازیگر بزرگ باشد که مسلما روسیه تحمل نمی‌کند ایران وارد این بازی شود، بنابراین تمام تلاش خود را بکار می‌گیرد که جلوی این کار را بگیرد.
وی افزود: برای صادرات گاز یک مسئله امکان و دیگری توان صادرات است، اگر تحریم‌ها نباشد و ایران بتواند توان بالقوه را بالفعل کند مسلما دو حالت دارد اولا افزایش تولید و دوم باید کاهش مصرف داشته باشد، یکی از مسائل جامعه ایران برای کاهش مصرف این است که به تکنولوژی روز دسترسی ندارد، از نیروگاه‌ها تا وسایل گاز سوز خانگی همه پرمصرفند یعنی اگر برنامه ۵ ساله برای افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف داشته باشیم، هم می‌توانیم افزایش تولید و هم کاهش مصرف داشته باشیم. یعنی بخش قابل توجهی برای صادرات به دنیا که بهترین بازار هم اروپا است، فراهم می‌شود، اما تا زمانی که تحریم وجود دارد عملا امکانپذیر نیست نه افزایش تولید، نه امکان ورود به بازار اروپا داشته باشیم.
این کارشناس حوزه انرژی تاکید کرد: مهم نیست که ما از آدریاتیک یا نوباکو استفاده کنیم، یا خط لوله مستقلی احداث کنیم، خط لوله مهم نیست، مسئله رساندن گاز به اروپا است، اینکه به اسپانیا و یا ایتالیا برویم فرقی نمی‌کند.
وی ادامه داد: مگر اشکال دارد خودمان خط لوله در اشتراک با آذربایجان و حتی ترکمنستان و عراق داشته باشیم؟ مسئله این است که امکان این را حداقل در کوتاه مدت نداریم. مسیر مهم نیست، در نظر داشته باشیم یکی از مشکلات ما برای صادرات گاز به اروپا نیز ترکیه است، این کشور علاقه مند است گاز را از ایران بخرد و خود ری‌اکسپرت کند یعنی نمی‌خواهد برای ایران یک مسیر ترانزیت تلقی شود مگر اینکه در آن سو اتحادیه اروپا فشار بیاورد که به ترانزیت گاز ایران تن بدهد.
بهروزی‌فر یادآور شد: در هر حال ما اکنون امکان کاهش مصرف، امکان ورود به بازارها و افزایش تولید نداریم و عملا فعلا چیزی برای صادرات نداریم./ایلنا
م/۹۸
